උද්දමනයට විසදුමක් ? 02

 

ආහාර මිල ඉහළ යාමෙන් දේශගුණික ක්‍රියාමාර්ග සඳහා ඇති අභියෝග

තිරසාර ජෛව ඉන්ධන (එතනෝල්ල ජෛව ඩීසල් සහ පුනර්ජනනීය ඩීසල්) ගොඩබිම් ප්‍රවාහනය සඳහා වැදගත් පොසිල ඉන්ධන ආදේශක වන අතර ශුද්ධ ශුන්‍ය තත්ත්වය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ඉතා වැදගත් වේ. ගෝලීය වශයෙන්, ඉරිඟු නිෂ්පාදනයෙන් සියයට 13 ක් සහ ගෝලීය උක් නිෂ්පාදනයෙන් සියයට 20 ක් එතනෝල් නිෂ්පාදනයට යන අතර ගෝලීය එළවළු තෙල් නිෂ්පාදනයෙන් සියයට 11 ක් ජෛව ඩීසල් සඳහා යොදා ගනී. රුසියානු සමූහාණ්ඩුව සහ යුක්රේනය මෙම භාණ්ඩවල ප්‍රධාන නිෂ්පාදකයින් සහ අපනයනකරුවන් වන බැවින් යුද්ධයල විශේෂයෙන් තිරිඟුල ඉරිඟු සහ එළවළු තෙල් වැනි අයිතම සඳහා ආහාර මිල ගණන් ඉහළ නංවා ඇත.

වර්ධනය වන ආහාර සහ බලශක්ති සුරක්ෂිතතා ගැටළු ජෛව ඉන්ධන සඳහා ආහාර භෝග භාවිතය පිළිබඳ ප්රශ්න මතු කරයි. උදාහරණයක් ලෙස ක්‍රොඒෂියාවල ෆින්ලන්තය සහ ස්වීඩනයල බලශක්ති මිල පීඩනය අඩු කිරීම සඳහා මෑතකදී ජෛව ඉන්ධන මිශ්‍ර කිරීමේ විධාන ලිහිල් කළේය. අනෙක් අතට, එක්සත් ජනපද පරිපාලනය අධ්‍යයනය කරමින් සිටින්නේ ජෛව ඉන්ධන මිශ්‍ර කිරීමේ වරම අත්හැරීමෙන් ධාන්‍ය මිල ඉහළ යාම පියවා ගත හැකි දැයි අධ්‍යයනය කරමින් සිටින අතරල ඒ අතරතුර ඉහළ ඉන්ධන පිරිවැය මැඩපැවැත්වීම සඳහා ගිම්හානයේදී ඉහළ ජෛව ඉන්ධන මිශ්‍ර පෙට්‍රල් ලබා ගැනීමේ හැකියාව දීර්ඝ කරයිග ඉහළ ආහාර මිල ගණන් පවතින වර්තමාන කාල පරිච්ඡේදය තුළ ජෛව ඉන්ධන භාවිතය අඩු වුවහොත් ගොඩබිම් ප්‍රවාහනයේ කාබන් තීව්‍රතාවය සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි වනු ඇත. යුරෝපා සංගමය තුළල භාවිතා කරන ජෛව ඉන්ධනවල අනුපාතයෙහි ප්‍රතිශත ලක්ෂ්‍ය 0.4 කින් අඩු කිරීම මාර්ග ප්‍රවාහන ඉන්ධනවල විමෝචන තීව්‍රතාවය සියයට 0.6 කින් වැඩි වීමට හේතු විය හැක.

වාග පුරන්වීම

ඉහළ ආහාර මිල ගණන් කෘෂිකාර්මික පිළිවෙත් තීව්‍ර කිරීමට සහ කෘෂිකාර්මික කටයුතු පුරන් වූ හෝ වන වැස්ම යටතේ ඇති ඉඩම්වලට ව්‍යාප්ත කිරීමට ද හේතු විය හැක. නිදසුනක් වශයෙන්ල මාර්තු මාසයේදී යුරෝපීය නිලධාරීන් ගොවීන්ට ආහාර වගා කිරීමට සහ පුරන් ඉඩම්වල බෝග වැපිරීමට ඉඩ දීමට එකඟ විය. ඉඩම් පරිහරණය වෙනස් වීම GHG විමෝචනයට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ලබා දීමත් සමඟ (2019 දී මුළු ප්‍රමාණයෙන් සියයට 10 ක් පමණ) මෙවැනි බලපෑම් අඩුවෙමින් පවතින කාබන් අයවැයෙන් තවදුරටත් ලබා ගත හැකිය.

දේශගුණික ක්‍රියාමාර්ග සඳහා ජාතික සහ ගෝලීය සහයෝගය

COVID-19 වසංගතය අතරතුර G20 උත්තේජක වියදම් අවම කිරීමේ ප්‍රයත්නයන්ට සහාය වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ - සහ විමෝචනය අඩු කිරීමට දායක වේ - ඉටු වී නැතග වාහන විද්‍යුත්කරණය කිරීම, ගොඩනැගිලි වඩාත් බලශක්ති කාර්යක්ෂම කිරීම සහ පුනර්ජනනීය ද්‍රව්‍ය ස්ථාපනය කිරීම ඇතුළුව විමෝචනය අඩු කිරීම සඳහා මුළු උත්තේජක වියදම්වලින් සියයට 6ක් පමණ වැය විය. යුක්රේන ගැටුමට මුහුන දීල බලශක්ති සහ ආහාර සුරක්ෂිතතා ගැටළු ප්‍රතිපත්ති කතිකාවේ ආධිපත්‍යය දරයි. දේශගුණික විපර්යාස අභියෝග පසුපස ආසනයක් ගෙන ඇත. කෙසේ වෙතත්ල දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ අන්තර් රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ (IPCC) හයවන තක්සේරු වාර්තාව අවධාරනය කළේල ව්‍යසනකාරී ගෝලීය උණුසුම වළක්වා ගැනීමට ලෝකයට කාලය අවසන් වී ඇති බවයි.

මහ බැංකුව මොකද කියන්නේ

දේශගුණික ක්‍රියාමාර්ග කෙටි කාලීනව බාධකවලට මුහුණ දිය හැකි නමුත්ල දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ පැරිස් ගිවිසුම සහ තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා වූ 2030 න්‍යාය පත්‍රය ලබා දීමේ ප්‍රයත්නයන් පුළුල් කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. බලශක්ති decarburization සඳහා විශාල දේශපාලනික සහ පාර්ශවකරුවන්ගේ පෙළඹවීමක් බලශක්තියට සහ ජාතික ආරක්ෂාවට ඇති සම්බන්ධය හඳුනා ගැනීමෙන් මතු විය හැකිය. ඒ අතරම, යුක්රේනයේ ගැටුම බලශක්ති හා ආහාර සුරක්ෂිතතාවල දේශගුණික විපර්යාස සහ තිරසාර සංවර්ධනය අතර ඇති සංකීර්ණ සබඳතා ඉස්මතු කරයිග එවැනි සංක්‍රාන්තියක පිරිවැය අවම කරමින් තිරසාරත්වය කරා සංක්‍රමණය වීම වේගවත් කිරීම සඳහා සුදුසු ප්‍රතිපත්තිල ඉලක්කගත ආයෝජනල ප්‍රතිපත්ති සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයෙන් මෙම සංකීර්ණතා විසඳීමට අර්බුදය නව සහ අද්විතීය අවස්ථාවක් ඉදිරිපත් කරයි.

කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකයේ (CCPI, 2013 = 100) වසරින් වසර (Y-0-Y) වෙනස මගින් මනිනු ලබන ප්‍රධාන උද්ධමනය 2022 මාර්තු මාසයේ 18.7්‍% සිට 2022 අප්‍රේල් මාසයේදී 29ග8්‍ර දක්වා වැඩි වියග (Y-0-Y)  උද්ධමනයේ මෙම වැඩිවීම සිදු වියග ආහාර සහ ආහාර නොවන කාණ්ඩ දෙකෙහිම මාසික වැඩිවීම් මගින්ග පසුවල ආහාර උද්ධමනය (Y-0-Y)  2022 මාර්තු මාසයේ 30.2්% සිට 2022 අප්‍රේල් මාසයේදී 46ග6්‍ර දක්වා ඉහළ ගිය අතරල ආහාර නොවන උද්ධමනය (Y-0-Y)  2022 මාර්තු මාසයේ 13.4්‍% සිට 2022 අප්‍රේල් මාසයේදී 22.0්‍% දක්වා වැඩි විය.

2022 අප්‍රේල් මාසයේදී CCPI හි මාසික වෙනස 9.25්‍%ක් ලෙස වාර්තා වූයේල ආහාර නොවන සහ ආහාර යන කාණ්ඩ දෙකෙහිම අයිතමවල පිළිවෙළින් 4.95්‍% සහ 4.31්% ලෙස නිරීක්ෂණය වූ මිල වැඩිවීම් හේතුවෙනිග ඒ අනුවල ප්‍රවාහන (පෙට්‍රල් සහ ඩීසල්) අධ්‍යාපන (උපකාරක ගාස්තු) නිවාස, ජලය, විදුලිය, ගෑස් සහ අනෙකුත් ඉන්ධන (නිවාස කුලියල නඩත්තු කිරීම) යන ක්ෂේත්‍රවල දක්නට ලැබෙන මිල වැඩිවීම් හේතුවෙන් ප්‍රධාන වශයෙන් ආහාර නොවන කාණ්ඩයේ අයිතමවල මිල ඉහළ යාමක් වාර්තා විය. ප්‍රතිසංස්කරණය සහ ආපනශාලා සහ හෝටල් උප කාණ්ඩග තවද, ආහාර කාණ්ඩය තුළ, මාසය තුළ කිරිපිටිල සහල්, පාන්, පරිප්පු, සීනි සහ කරවලවල මිල ගණන්වල ඉහළ යාමක් නිරීක්ෂණය විය.

(ශ්‍රි ලංකා මහ බැංකුව)

ඕනෑම දෙයක් අතිරික්තය සෞඛ්ය සම්පන්න නොවේ

 මෙම වැකිය උද්ධමනය පාලනය කිරීමේ අවශ්‍යතාවය නිවැරදිව විස්තර කරයි. රටක් උග්‍ර උද්ධමනයකට මුහුණ දෙන විටල ඉහළ පොලී අනුපාතිකයක් පවතින අතරල එම නිසා මිනිසුන්ට ආර්ථික හා වියදම් අධික ව්‍යාපෘති භාර ගැනීමට නොහැකි වන අතරල අවසානයේදී සමස්ත ජනතාවම උද්ධමනයෙන් පීඩා විඳිතිග මෙම සන්දර්භය තුළ මෙම තත්වයට තුඩු දෙන ප්‍රමුඛ සාධක මොනවාදල උද්ධමනය පාලනය කිරීමේ ක්‍රම මොනවාද සහ RBI හෝ ඉන්දීය රජය ඉන්දියාවේ උද්ධමන අනුපාතය පවත්වා ගෙන යන්නේ කෙසේද යන්න අපි ඉගෙන ගනිමු.

උද්ධමනය මැඩලීමට නම්

මුදල් ප්‍රතිපත්තිය හැකිලෙන මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් මගින් උද්ධමනය පාලනය කිරීමේ එක් පොදු ක්‍රමයකි. හැකිලීමේ ප්‍රතිපත්තියක් මගින් බැඳුම්කරවල මිල පහත හෙළීම සහ පොලී අනුපාත ඉහළ යාම මගින් ආර්ථිකයක් තුළ මුදල් සැපයුම අඩු කිරීම අරමුණු කරයි. මේ අනුවල පරිභෝජනය පහත වැටේල මිල පහත වැටේ සහ උද්ධමනය මන්දගාමී වේග හැකිලීමේ මුදල් ප්‍රතිපත්තිය උද්ධමනය කළමනාකරණය කිරීමේ එක් පොදු ක්‍රමයකිග හැකිලීමේ ප්‍රතිපත්තියක් මගින් බැඳුම්කරවල මිල පහත හෙළීම සහ පොලී අනුපාත ඉහළ යාම මගින් ආර්ථිකයක් තුළ මුදල් සැපයුම අඩු කිරීම අරමුණු කරයිග මේ අනුවල පරිභෝජනය පහත වැටේල මිල පහත වැටීම සහ උද්ධමනය මන්දගාමී වේග උද්ධමනය පාලනය කිරීමේ ක්‍රම මහ බැංකුව සහරැහෝ රජය සාමාන්‍යයෙන් උද්ධමනය නිරීක්ෂණය කරයිග මුදල් ප්‍රතිපත්තිය යනු භාවිතා කරන ප්‍රධාන ප්‍රතිපත්තියයි (පොලී අනුපාත වෙනස් කිරීම) කෙසේ වෙතත්ල න්‍යායාත්මකව උද්ධමනය කළමනාකරණය කිරීම සඳහා උපකරණ කිහිපයක් ඇතල ඒවා ඇතුළුවථ මුදල් ප්‍රතිපත්තියථ ඉහළ පොලී අනුපාත ආර්ථිකයේ ඉල්ලුම අඩු කරයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අඩු ආර්ථික වර්ධනයක් සහ උද්ධමනය අඩු වේග මුදල් සැපයුම් කළමනාකරණය කියා සිටින්නේ මුදල් සැපයුම සහ උද්ධමනය අතර ආසන්න සහසම්බන්ධයක් පවතින බවයි. මුදල් සැපයුම නියාමනය කිරීම මගින් උද්ධමනය නියාමනය කළ හැකගසැපයුම් පාර්ශ්ව ප්‍රතිපත්ති යනු ආර්ථිකයේ ඵලදායිතාව සහ කාර්යක්ෂමතාව ඉහළ නැංවීම සඳහා සැලසුම් කර ඇති ප්‍රතිපත්ති වේල දිගුකාලීන වියදම් මත පහළට පීඩනයක් ඇති කරයිග මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියථ ඉහළ ආදායම් බදු අනුපාතයකින් වියදම්ල ඉල්ලුම සහ අඩු කළ හැකග රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය හරහා උද්ධමන පීඩනග මිල සීමාවන් ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන්ල වැටුප් නියාමනය කිරීමට උත්සාහ කිරීමෙන් උද්ධමන පීඩනය සමනය කිරීමට උපකාරී වේග කෙසේ වෙතත්ල 1970 ගණන්වල හැරල එය ඉතා කලාතුරකින් භාවිතා විය.

උද්ධමනය පිරික්සීමට ඇති ක්‍රියාමාර්ග මොනවාද? උද්ධමනය යනු භාණ්ඩ හා සේවා සඳහා මිල ඉහළ යාම සඳහා වසරින් වසර භාවිතා කරන ආර්ථික සංසිද්ධියකිග මෙය පාරිභෝගිකයාගේ මිලදී ගැනීමේ ශක්තිය පහත වැටීමට හේතු වූයේ වැටුප් හා ආදායම් වර්ධන අනුපාතය උද්ධමන අනුපාතයට නොගැලපෙන බැවිනිග කෙසේ වෙතත් උද්ධමන කළමනාකරණය පහසු මෙහෙයුමක් නොවේග සමස්ථ ඉල්ලුමල මුදල් සැපයුම වැඩි වීම යනාදී කරුණු කිහිපයක් නිසා මිල ඉහළ යාමට හේතු වේග උද්ධමනය පාලනය කිරීමට අපට එකට වැඩ කිරීමේ පියවර රාශියක් අවශ්‍ය වේග උද්ධමනය පාලනය කිරීමට රාජ්‍ය වියදම්ල රාජ්‍ය ණය ගැනීම් සහ බදු රාජ්‍ය වියදම්ල රාජ්‍ය ණය ගැනීම් සහ බදු ඇතුළත් වේග උද්ධමනය මර්දනය කිරීමටග කේන්සියානු ආර්ථික විද්‍යාඥයන් බොහෝ විට ,ෆිස්කල්, ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතරල සමස්ථ සැපයුමට වඩා සමස්ථ ඉල්ලුම අතිරික්තයක් හේතුවෙන් ඉල්ලුම-අදින්න උද්ධමනය ඇති වන බව තර්ක කරතිග පුද්ගලයන්ල සමාගම් සහ රජය විසින් වියදම් කිරීම හේතුවෙන්ල සමස්ත ඉල්ලුම ඉහල යයි (සාමාන්‍යයෙන් රජය විසින් කරන අධික වියදම්) රජයේ හෝ ගෘහ වියදම් හේතුවෙන් මෙම ඉල්ලුම ඉහළ යාම මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති මගින් ඵලදායී ලෙස නියාමනය කළ හැකග මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති සහ රාජ්‍ය මූල්‍ය මූලාරම්භයන් ඉල්ලුම-ඇදීම උද්ධමනය කළමනාකරණයේ ඵලදායී ආයුධ වේගඉල්ලුම්-ඇදීමේ උද්ධමනය පිටුපස ඇති ප්‍රධාන ප්‍රේරකය රජයේ වියදම් නම්, රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීමෙන් එය නියාමනය කළ හැකග පුද්ගලික ආදායම් සහ පරිභෝජන වියදම් අඩුවීමත් සමඟ රාජ්‍ය වියදම් පහත වැටීමත් සමඟ භාණ්ඩ හා සේවා සඳහා වන මහජන ඉල්ලුම පහත වැටේග පුද්ගලික වියදම් ඉහළ යාම හේතුවෙන් ඉල්ලුම වැඩි වන අවස්ථා වලදීල උද්ධමනය කළමනාකරණය කිරීමේ වඩාත් ඵලදායී මාර්ගය වන්නේ ලාභ මත බදු පැනවීමයිග පුද්ගලික ආදායම් බදු පැනවීම ප්‍රශ්නගත ඉවත දැමිය හැකි ආදායම අඩු කරන අතර පාරිභෝගික වියදම් ද අඩු කරයිග මෙය සමස්ථ ඉල්ලුම අඩු කිරීමේ බලපෑමක් ඇති කරයි. ඉතා ඉහල නොනැසී පවතින උද්ධමන අනුපාතිකයක දීල උද්ධමනය පාලනය කිරීම සඳහා රජය විසින් එවැනි පියවර දෙකම එකවර ගත හැකියග රාජ්‍ය වියදම් අඩුවීමකදී ඉල්ලුම පාලනය කර ගැනීම සඳහා පුද්ගලික ආදායම මත බදු අනුපාතය වැඩි කරනු ලැබේග මෙම පියවර දෙකම සමගාමීව භාවිතා කිරීමේ මෙම ප්‍රතිපත්තිය "අතිරික්ත අයවැය ප්‍රතිපත්තිය" ලෙස හැඳින්වේල එහි සඳහන් වන්නේ ,රජය බදු ආදායමට වඩා අඩුවෙන් වියදම් කළ යුතු, බවයි.

උද්ධමනය පාලනය කිරීමට මුදල් පියවර මුදල්වලින් ලැබෙන ආදායම අඩු කිරීම සඳහා මුදල් මැදිහත්වීම් ඉලක්ක කර ඇතග (අ) ණය කළමනාකරණයථ මුදල් ප්‍රතිපත්තිය අත්‍යවශ්‍ය මූල්‍ය මැදිහත්වීම්වලින් එකකිග ණය ප්‍රමාණය සහ ගුණාත්මකභාවය නියාමනය කිරීම සඳහා රටේ මහ බැංකුව විසින් විවිධ උපාය මාර්ග භාවිතා කරයි. ඒ සඳහා. බැංකු අනුපාත ඉහළ නංවාල සුරැකුම්පත් විවෘත වෙළෙඳපොළේ විකුණනු ලැබේ. සංචිත අනුපාතය ඉහළ නංවාල ආන්තික සීමාවන් ඉහළ නැංවීම සහ පාරිභෝගික ණය පාලනය කිරීම වැනි තෝරාගත් ණය කළමනාකරණ පියවර ගණනාවක් ගනු ලැබේග උද්ධමනය පිරිවැය තල්ලු විචල්‍යයන් නිසා සිදුවන විටල උද්ධමනය කළමනාකරණය කිරීමේදී මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ඵලදායී නොවේග ඉල්ලුම-ඇදීම විචල්‍යයන් හේතුවෙන්ල මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ඵලදායී විය හැක්කේ උද්ධමනය කළමනාකරණයට පමණි. (ආ) මුදල් අවභාවිතය මුදල් පියවරවලින් එකක් වන්නේ ඉහළ වටිනාකම් සහිත මුදල් අයකිරීමයිග එවැනි පියවරක් සාමාන්‍යයෙන් ගනු ලබන්නේ රටේ කළු මුදල් අතිරික්තයක් ඇති විටය. (ඇ) නව මුදල් නිකුත් කිරීම පැරණි මුදල් ඒකකය වෙනුවට නව මුදල් ඒකකයක් පිළිබඳ ගැටලුව වඩාත් දරුණු මූල්‍ය පියවර වේ. මෙම ක්‍රියාවලිය යටතේ පැරණි මුදල් නෝට්ටු කිහිපයක් සඳහා නව නෝට්ටුවක් හුවමාරු වේ. එලෙසම, බැංකු තැන්පතු වල වටිනාකම ද ඒ අනුව සකසා ඇත. එවැනි පියවරක් හඳුන්වා දෙනු ලබන්නේ නෝට්ටු නිකුත් කිරීම අධික වන විට සහ කලාපයේ අධි උද්ධමනය සිදුවන විටය. එය ඉතා සාර්ථක පියවරකි.

චලනි කරුණාතිලක